– Dự báo lũ năm nay chỉ đạt bình quân nhiều năm khoảng 55%, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2019 và có thể là mức thấp nhất trong 10 năm qua. Tại sao bạn nghĩ rằng?

– Lượng nước ở Đồng bằng sông Cửu Long phụ thuộc vào lượng mưa ở thượng nguồn sông Cửu Long. Mỗi năm, Trung Quốc đóng góp 16% tổng lượng nước, Myanmar 2%, Lào 35%, Đông Bắc Thái Lan 18%, Campuchia 18%, và lượng mưa một phần ở cao nguyên trung tâm và đồng bằng chiếm 11%.

Trong đó, vùng mưa từ Viêng Chăn ở Bắc Lào đến Nghệ An và vùng mưa từ Nam Lào (tỉnh Champasai) đến Quảng Nam và Kon Tum là hai vùng mưa quan trọng. Khi trời mưa to ở hai khu vực này, gần như chắc chắn lũ sẽ lớn.

Thạc sĩ Nguyễn Huitian, một nhà nghiên cứu độc lập về sinh thái đồng bằng sông Cửu Long, trong cuộc trao đổi với VnExpress tại Cần T ngày 21/9. Ảnh: Hoàng Nam .

Hiện tượng El Niño năm nay kéo dài từ đầu năm đến cuối tháng 8. Trên lưu vực hầu như không có mưa nên sông đã cạn. Mặt khác, do toàn bộ lưu vực trải qua mùa khô lịch sử hồi đầu năm nên hàng trăm hồ thủy điện trên các nhánh sông và phụ lưu bị thiếu nước. Trước khi xả nước vào hạ lưu sông chính, lượng mưa đầu mùa phải bù vào những nơi này và gần như triệt tiêu chúng.

Đập thủy lực ở thượng nguồn không tiêu thụ nước, nhưng chúng thay đổi tốc độ dòng chảy theo thời gian trong quá trình nạp và xả của đập. Khi thiếu nước, đập phải tích đủ độ sâu rồi mới thoát nước. Do đập thượng lưu phải chờ nên thời gian nước chảy qua chuỗi đập rất lâu. Do đó, trong điều kiện khô hạn, thủy điện làm trầm trọng thêm tình hình.

Theo Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ, hiện tượng La Niña đã xuất hiện từ tháng 9. Đến cuối năm, khả năng d kéo dài là 75%. Có thể hết mưa. Vào tháng 10, nếu đỉnh lũ cao thì sau Tết hạn mặn vùng ven biển sẽ suy yếu, ngược lại hạn hán ở vùng sẽ gay gắt, đỉnh điểm vào tháng 3, tháng 4. Mùa khô đang đến gần nên sẽ không còn khó khăn như mùa khô vừa qua.

Năm nay, không giống như năm 2019, hiện tượng El Niño sẽ tiếp tục cho đến cuối năm. Do sự xuất hiện của La Nina, lượng nước của sông Mekong rất thấp, nhưng độ mặn của bán đảo Cà Mau ít ảnh hưởng vì nước ngọt ở khu vực này chủ yếu là mưa cục bộ. Lũ lụt ở đồng bằng sông Cửu Long gây thiệt hại 600-70 triệu USD. Vậy tại sao miền Tây phải chờ lũ?

– Lũ lụt có ưu và nhược điểm của nó. Giá trị kinh tế của lũ lụt do lũ mang lại thì dễ, lũ lúa thì dễ, nhưng cái lợi của lũ thì khó thấy vì nó quá lớn, không trả đủ tiền.

Dòng lũ từ sông đổ ra biển của những hàng hóa lâu năm, tạo thành một vùng nước mặn trung bình. Lũ cũng mang theo phù sa và một lượng lớn chất dinh dưỡng, nuôi dưỡng hệ sinh thái ven biển, làm cho sản lượng nuôi trồng thủy sản biển ở ĐBSCL ngang bằng với tất cả các vùng khác của cả nước. Một lớp nước đục được hình thành cách xa bờ biển khoảng 30 km, bao phủ hơn 700 km đường bờ biển đồng bằng. Chính lớp nước phù sa này đã cố gắng móc đồng bằng ra biển trong 6.000 năm qua, tốc độ trung bình ở phía đông là 16 m / năm, tốc độ trung bình đến Mũi Kama là 26 m / năm. Lớp nước đục này nặng hơn nước biển xanh nên có thể hấp thụ năng lượng sóng biển. Khi lớp nước đục này có ít phù sa và ít đục hơn sóng biển sẽ làm cân bằng năng lượng của cát và đất ở bờ biển và gây ra sạt lở. Cân bằng vị ngọt của muối vùng ven biển. Khi mực nước sông xuống thấp, đại dương chìm sâu khiến nước mặn xâm nhập. Lượng nước lũ lớn đã phù sa hóa ruộng vườn. Ngược lại, nước thiếu phù sa sẽ trở thành nước đói, rửa trôi đất cát và gây xói lở bờ sông. Nguồn dinh dưỡng của lớp phù sa giúp giảm chi phí nông nghiệp, không có phân bón nào thay thế được. Ngập úng cũng giúp loại bỏ phèn, mầm bệnh và độc tố tích tụ trong đất do quá trình sản xuất nông nghiệp.

Lũ lụt hàng năm cũng mang lại cá trứng và cá. Sản lượng cá thịt trắng ước tính hàng năm ở Đồng bằng sông Cửu Long là 220.000 đến 440.000 tấn, là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho con người và hệ sinh thái.

– Đồng bằng sông Cửu Long có bị ảnh hưởng bởi lũ lụt, hoạt động sản xuất và sinh kế của gần 20 triệu người dân trong vùng không?

– Với việc ít lũ lụt và ít phù sa bồi đắp, việc đánh bắt trên biển sẽ kém đi, ảnh hưởng đến đời sống của ngư dân và gia đình họ và các ngành nghề liên quan như cảng cá, chế biến hải sản, vận tải và thương mại. Đồng thời, chi phí nông nghiệp ngày càng tăng. Lũ hàng năm ở mức rất thấp, sau kỳ nghỉ lễ hội mùa xuân, độ mặn ven biển sẽ tăng, sạt lở bờ sông và bờ biển cũng sẽ gia tăng. Từ đó, rất nhiều công trình vĩ đại sẽ bị đảo ngược một cách tự nhiên. Hậu quả là rất nhiều.

Tuy nhiên, chúng ta không thể tràn đầy tự tin và lòng trắc ẩn.Giả thiết rằng từ nay vùng đồng bằng sẽ không bị ngập lụt. Sự xuất hiện như vậy cũng sẽ rất có hại vì nó phiến diện. Cần phải phác thảo những tình huống này.

Như đã đề cập ở trên, mực nước lũ ở đồng bằng phụ thuộc vào lượng mưa ở vùng trên. Lượng mưa ở những khu vực này phụ thuộc vào thời tiết và khí hậu. Thông thường, lượng mưa ở những khu vực này dao động khoảng 15% giữa các năm, nhưng nó có thể thay đổi 30% giữa 10 năm.

Những năm trước, Tân Hưng (Long An) được mùa lũ, trâu phải lùa sang Campuchia, giờ ruộng vẫn khô, nền nứt nẻ. Ảnh: Hoàng Nam .

– Trước đây, vùng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên đã xây dựng kè vành đai để ứng phó với lũ. Đồng thời, đất ở Cà Mau, Bến Tre và Tiền Giang bị nhiễm mặn, nên làm mềm đất. Trước tình hình mưa lũ bất thường như hiện nay, ông đánh giá như thế nào về công trình này?

– Hai nơi trũng Đồng Tháp Mười và Tứ giác Long Xuyên nên là không gian hút lũ phù sa. Trước đây, nông nghiệp chủ yếu tập trung vào sản xuất, mở rộng diện tích và thâm canh, nên các đập đóng để tăng vụ. Kết quả là lũ bị đẩy đi nơi khác, làm gia tăng lũ lụt ở hạ lưu các thị trấn và làng mạc, phần còn lại đổ ra biển. Vào mùa khô, khi sông Cửu Long suy yếu, đồng bằng cũng khô cạn và nước xói mòn sâu hơn. Trong vài tháng qua, con sông đã cắt đứt liên lạc với thủy triều, không còn chảy hoặc trôi, và trở thành một “dòng sông đen”. Nước ngọt trong các tòa nhà bị nhiễm mặn không được sử dụng cho mục đích sinh hoạt. Vì vậy, người dân phải tận dụng nguồn nước ngầm nhiều hơn, sẽ gây sụt lún mặt đất.

Đồng thời nhân dân đắp nhiều đê bao, cửa muối để mở rộng lấn chiếm các vùng mát. Trong vùng nhiễm mặn. Chúng ta thường nói về “xâm nhập mặn”, nhưng chúng ta hiếm khi nói về “xâm nhập nước ngọt”. Trong một năm cực kỳ khô hạn, các khu vực mát mẻ sẽ trở nên mỏng manh, và càng gần biển hoặc sông, nó càng dễ bị đổ. Thật vậy, khi muối đến sớm hơn, những khu vực này phải được bao bọc và hoàn toàn “cách ly” với thế giới bên ngoài. Lượng nước ngọt bên trong kéo dài đến giữa mùa khô.

Khi các kênh trên mặt đất khô, độ ẩm của đất bị loại bỏ nhiều hơn, và cuối cùng đất bị co lại, thể tích giảm và bề mặt lún xuống, phá hủy các con đường và nhà cửa đi đến Gaocong, Tianjiang và Chen Wenzhuo trong mùa khô năm nay. Xin lưu ý rằng sự sụt lún này không liên quan gì đến sự sụt lún tổng thể của đồng bằng do khai thác nước ngầm.

Ngoài ra, đối với những vùng mát, tính chất của đất là nhiễm mặn, mưa 6 tháng. Bây giờ, trong những năm khô hạn, lớp nước ngọt nhanh chóng biến mất và muối xuất hiện trong đất. Trong những năm khắc nghiệt, rào cản muối chỉ có thể kéo dài mùa ngọt thêm vài tuần. Vào mùa khô, khi trong nhà không có nước ngọt, việc ngăn mặn ngoài trời không hiệu quả. Công việc ngọt ngào cũng có thể giúp tăng thu nhập, nhưng trong hoàn cảnh mới này, chúng ta cần xem xét kỹ hơn.

– Ông đã từng nói với Brian Eyler (Giám đốc Chương trình Đông Nam Á của Trung tâm Nghiên cứu Stimson Trung Quốc tại Hoa Kỳ) rằng Đồng bằng sông Cửu Long sản xuất hầu hết lúa gạo trong cả nước, nhưng 20 năm sau, thu nhập của người dân cao hơn cả nước. Giảm 10%. Tăng vụ thu hoạch lúa ba vụ mỗi năm để giảm lũ lụt, nhưng trung bình mỗi gia đình năm người phải rời thành phố đi làm công ăn lương thay vì khỏe mạnh như trước. Tại sao lại có chuyện ngược đời như vậy?

– Đập đóng cũng có thể ngăn cản lớp phù sa vào ruộng nên đất đai ngày càng phì nhiêu. Như đã đề cập trước đó, phân bón không thể thay thế các lớp phù sa. Trồng ba vụ lúa trên đê bao đã tăng thu nhập chỉ trong vài năm đầu, nhờ vào việc tăng số vụ và tích lũy chất dinh dưỡng trong đất trong quá khứ. Giảm, tăng nhẹ chi phí nhưng vẫn có lãi. Đến năm 25 tuổi, đất cạn kiệt, bón phân hóa học nhiều nhưng năng suất giảm. Nhìn bề ngoài, sản lượng và thu nhập đều tăng lên, nhưng lợi nhuận gần như biến mất. Những người có ít đất đai không thể tồn tại được vì lợi nhuận nông nghiệp không đủ bù đắp gánh nặng về đất đai, và rau tự nhiên, cá và nguồn nước miễn phí trước đây lấy từ các con sông không còn. Tôi đã phỏng vấn khoảng 100 gia đình nông dân ở Đồng Tháp và thấy rằng trồng lúa ba vụ không giúp người dân thoát nghèo. Nếu bạn tính chi phí của đập vòng và chi phí thiệt hại do đánh bắt cá, đất nước sẽ càng nghèo hơn. Một gia đình trung bình 5 người trước đây đã trồng hai loại hoa màu và có thể kiếm sốngMảnh đất chỉ có một ha, nay trồng ba loại hoa màu, không còn sống được nữa, đành phải “đi Bình Dương”. Nếu tính chi phí cho các bãi chôn lấp và tiêu hủy các sản phẩm thủy sản, thì đất nước này thậm chí còn nghèo hơn. Có thể nói, đồng bằng đang ở ngã ba đường, không thể tiếp tục sản xuất thâm canh cũ theo số lượng, và cần phải làm đường mới.

Từ lâu, nhiều nông dân và chính quyền địa phương đã biết thâm canh không thể bền vững lâu dài, nhiều nơi muốn chuyển đổi nhưng lại thiếu nguồn lực.

– Với diễn biến phức tạp của lũ lụt và xâm nhập mặn, trong thời gian tới có những giải pháp nào để khôi phục và phát triển bền vững ĐBSCL không bị chia cắt tự phát?

– Ba năm trước, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120 về sản xuất bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Nghị quyết đã mang lại cơ hội phát triển cho vùng đồng bằng, nhằm mục đích thích ứng nền kinh tế nông nghiệp với điều kiện tự nhiên để đảm bảo sản phẩm vào thị trường có giá trị cao hơn. Cho đến nay đã 3 năm từ khi ban hành đến ban hành vẫn chưa có chuyển biến cụ thể nào, bởi đây là nghị quyết có ý nghĩa chiến lược cao, cần có thời gian và kế hoạch chính xác để thực hiện. Chính phủ đang vạch ra một kế hoạch tổng thể để thay đổi nền nông nghiệp, đồng thời chuẩn bị một kế hoạch tổng thể toàn diện về phương Tây sẽ được Hà Lan thực hiện. Việc thực hiện tất nhiên không phải là việc dễ dàng, bởi chúng ta phải đối mặt với những trở ngại ở cấp độ tư tưởng, đặc biệt là sức ì và trở ngại về thực địa cũ của tư duy nông nghiệp. Tư tưởng chiến lược phát triển liên tục trong nghị quyết cũng có thể được hiểu đơn giản là “cải tạo lại cây trồng, vật nuôi”, một việc làm lâu dài và không liên quan gì đến chất lượng, thị trường và môi trường. Trường học bị ảnh hưởng như thế nào và tác động xã hội của nó, và tác động của nó đến nông dân.

Đối với nông nghiệp, “kết nối” nên được hiểu là giảm thâm canh, nâng cao chất lượng, nâng cao giá trị cây thông thông qua chế biến và chuỗi giá trị, tạo thị trường giá trị cao. Bên cạnh việc coi nước mặn và nước lợ như một nguồn tài nguyên, nên Hạn chế việc ngăn mặn, cản trở việc phục hồi dòng nước để phục hồi nghề cá trên biển, khôi phục sông suối để giảm sử dụng nước ngầm, giảm sụt lún. Trong ảnh, nếu chỉ dừng lại ở việc “thay đổi cấu trúc hệ động thực vật” thì chẳng khác nào một người đang ở trong phòng định thay áo khác, họ sẽ luôn ở trong phòng này. . Chợ vẫn vậy, những sản phẩm ban đầu vẫn được bày bán, và sự can thiệp tàn nhẫn của thiên nhiên cũng không thể cải thiện được bao nhiêu.

Trong một thời gian dài, tư tưởng quy hoạch phát triển đồng bằng không tập trung vào 3 lĩnh vực: đất đai, nước ngọt dùng cho sản xuất và nước ngọt (chủ yếu là lúa) dùng trong các hệ thống nông nghiệp, bỏ qua môi trường sông ngòi và kết nối với đại dương. Kể từ đó, tôi không ngần ngại can thiệp, điều này vi phạm quy luật của tự nhiên, bởi vì các dự án quy mô lớn đã cản trở dòng chảy của nước, ngăn cách sông nội bộ với đại dương, đồng ruộng ngăn cách lũ lụt hàng năm. Cần loại bỏ cát bụi trong quy hoạch của địa phương, sở ngành mà bỏ qua lợi ích chung của toàn vùng.

Trước mắt, nên có nhiều cuộc thảo luận, hội thảo và tranh luận hơn. Nội dung của nghị quyết đã được làm rõ và khẳng định lại các khái niệm về an ninh lương thực và phát triển bền vững. Chúng ta phải hiểu và tôn trọng các quy luật tự nhiên ở vùng đồng bằng.

Chị Nguyễn Thị Kim Trang (48 tuổi, ở Batri, tỉnh Bente) gom muối và làm cỏ gốc lúa để cho gia súc ăn trên cánh đồng bị khô hạn do mặn hồi tháng 3. Ảnh: Hữu Khoa .-

Là một nông dân, sinh ra và lớn lên ở Hậu Giang, ký ức miền Tây xưa và nay của anh đã thay đổi như thế nào?

– Tôi sinh ra trong một gia đình nông dân ở làng Hujiang. Trước nhà là con sông nhỏ, mỗi ngày nước dao động hai lần, chiều nước thay đổi. Nước đầy ắp, suýt chút nữa đổ xuống sông. Vào rằm và 30 âm lịch, mỗi tháng nước lên 2 lần, nước cao nhất vào ngày 30/8, mỗi năm có hai mùa trong cả tháng 9. Nếu mực nước thấp, thuyền đi lại khó khăn.

Phía sau vườn cây ăn quả, phía sau cánh đồng lúa. Tôi còn nhớ khi đi học về, tôi thả cặp sách, xách lưới ra đồng hoặc nhảy xuống sông bơi, rồi vớt tôm, cá thủ công trên cây. Riêng tôi, một cậu bé hơn 10 tuổi, sẽ hỗ trợ cả nhà miễn phí trong vài giờ nữa. Có hai vụ lúa, một vụ hè và thu hoạch sau Tết. Sau đó để khô đất trống. Chiều chiềuTôi bay trên cánh đồng và tự tay làm những cánh diều bằng giấy nên mới có “Cánh diều quê tôi, tuổi thơ tôi bay trên cánh đồng”, đúng như bài thơ của Du Chuẩn. Đổ nước sông vào bể, vớt phèn chua vào khuấy đều vài lần cho cặn lắng xuống, dùng nước này nấu ăn uống để bồi bổ sức khỏe. Trước đây ô nhiễm rất ít, ô nhiễm rất ít, chỉ ô nhiễm hữu cơ, chuồng lợn hay ao cá đều đổ thẳng ra sông nhưng hầu hết sông đều sạch. Gia đình mọi người đã xây một cây cầu bắc qua sông, cho phép người già, đàn ông, phụ nữ và trẻ em xuống sông tắm. Hầu như ai cũng có thể bơi, câu cá, câu cá và câu cá.

Nhìn lại chúng tôi, chúng tôi thấy rằng người dân nghèo tiền bạc, không điện, không tủ lạnh, điện thoại hay TV. Bây giờ, không ai đói, cuộc sống dễ dàng, tươi mới và không có căng thẳng. Tính cách con người vui vẻ hơn, vui vẻ hơn, tốt bụng, trung thực, có hiếu và được tôn trọng hơn ngày nay. – Bây giờ, trong nhiều thập kỷ, những thay đổi đã quá nhanh. Mọi người đều có tiền và nhiều tiền hơn, nhà ở nông thôn có điện, TV, điện thoại, tủ lạnh, ô tô, đường xá và nhiều phương tiện hơn. Nhưng dường như cuộc sống chịu nhiều áp lực, những nét đặc sắc trong văn hóa phương Tây đã dần mai một. Không còn “tuổi thơ tôi lên đồng”, không còn ai ở quê tôi tắm sông nữa vì nó làm tôi rất ngứa. Cá tôm trong vườn không còn như vậy, vì các con đập đóng khắp nơi. Vào mùa khô, con gà hoàng thổ béo ngậy này lắng đọng trên cơ sở là một lý do chính đáng. Đất mương ngày nay đen ngòm, thiếu ôxy, nếu lắng xuống rễ cây sẽ chết vì nhiễm độc. Cây ăn trái bây giờ phải ăn phân hóa học và sống nhờ thuốc trừ sâu và thuốc. Những hóa chất này đi vào trái cây, mương rãnh, sông ngòi, rồi từ đó đi vào các hàng mạch máu của cơ thể.

Có một nghịch lý rất lớn hiện nay, hầu hết trẻ em nông thôn không biết bơi vì không có chỗ bơi nên đê bao bị đóng, sông ô nhiễm nên cũng dùng xe hai bánh thay cho ca nô như trước. . Đồng thời, do có bể bơi nên trẻ em thành phố có thể bơi tốt hơn.

Vì gần đây mọi người đã được đưa vào bờ, con sông giờ đã trở nên trống rỗng. Giờ đây khi vào làng tương đối yên tĩnh. Chỉ người già, người lớn và thanh niên trên 40 tuổi mới “đến Bình Dương”